Ο σχεδιασμός του πλαισίου εφαρμογής της νέας Προγραμματικής Περιόδου (ΠΠ) 2021-2027 για τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης διεξάγεται σε μια κρίσιμη συγκυρία πρωτόγνωρης υγειονομικής, οικονομικής και κοινωνικής δοκιμασίας σε εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα. Από τα τέλη του 2019, η πλειονότητα των χωρών παγκοσμίως βρίσκεται αντιμέτωπη με την πανδημία του κορωνοϊού COVID-19, τη σοβαρότερη υγειονομική κρίση των τελευταίων εκατό ετών. Η κρίση δοκιμάζει τις αντοχές των συστημάτων υγείας ακόμη και των πιο προηγμένων και εύρωστων κρατών με ταυτόχρονη συνέπεια την πρόκληση της βαθύτερης ετήσιας οικονομικής ύφεσης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ως απόρροια της λήψης εκτεταμένων μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης, καθολικής απαγόρευσης κυκλοφορίας και μετακινήσεων, καθώς και περιορισμού-αναστολής λειτουργίας σημαντικών παραγωγικών κλάδων.
Το 2019 ήταν έτος εκκίνησης της διαδικασίας προετοιμασίας των Κρατών Μελών για την αξιοποίηση των πόρων της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027. Η διαδικασία σχεδιασμού, στοχοθέτησης και σύνταξης του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 υπακούει σε έναν ευρύτερο στρατηγικό συντονισμό που αφορά στην συναρθρωμένη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών και εθνικών, δημόσιων και ιδιωτικών χρηματοδοτικών πόρων, στη βάση του στόχου για βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας με συνολικό χρονικό πλαίσιο τη δεκαετία 2021-2030. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε στις 2 Μαΐου 2018 την πρότασή της για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027 (ΠΔΠ) της ΕΕ και αντίστοιχα στις 29 Μαΐου 2018 ανακοίνωσε την πρότασή της για την Πολιτική Συνοχής και τους Κανονισμούς των Ταμείων της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027, εγκαινιάζοντας επισήμως την περίοδο διαπραγμάτευσης. Στις 27 Μαΐου 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για ένα σχέδιο ανάκαμψης από τις συνέπειες της πανδημίας του κορωνοϊού, ανακοινώνοντας τη δημιουργία ενός νέου μέσου οικονομικής ανάκαμψης, το Next Generation EU. Τον Δεκέμβριο του 2020, οι ηγέτες των 27 Κρατών Μελών κατέληξαν σε οριστική συμφωνία σε ό,τι αφορά το νέο ΠΔΠ και το μέσο Next Generation EU. Ωστόσο, οι σχετικές διαθεσμικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του δεύτερου τριμήνου του 2021.
Σε εθνικό επίπεδο, με την 1η εγκύκλιο (Α.Π. 60072-06/06/2019) του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης έγινε η επίσημη έναρξη της διαδικασίας σχεδιασμού της προγραμματικής περιόδου 2021–2027 στο πλαίσιο του νέου Εταιρικού Συμφώνου για το Πλαίσιο Ανάπτυξης – ΕΣΠΑ 2021-2027 και των Προγραμμάτων του. Παράλληλα με την εγκύκλιο σηματοδοτήθηκε η έναρξη του επίσημου διαλόγου με τους φορείς πολιτικής της χώρας για τη διαμόρφωση των εθνικών κατευθύνσεων πολιτικής με γνώμονα την οικονομία, το ευρύτερο αναπτυξιακό περιβάλλον της χώρας και τις ευρωπαϊκές πολιτικές.
Με τη 2η εγκύκλιο (Α.Π. 125192-25/11/2020) της Εθνικής Αρχής Συντονισμού του ΕΣΠΑ για την προετοιμασία του σχεδιασμού των Προγραμμάτων 2021-2027 (ΕΥΣΣΑ Α.Π. 125192/25.11.2020), επιχειρήθηκε η πρώτη καταγραφή των προτεραιοτήτων ανά Στόχο Πολιτικής, για τα Τομεακά και Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα.
Σήμερα, το 1ο Σχέδιο του ΕΣΠΑ 2021-2027 έχει υποβληθεί διαμορφωμένο στη βάση των προτεινόμενων Κανονισμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του σχεδίου για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο για την ΠΠ 2021-2027, με έμφαση στους Στόχους Πολιτικής και τον Ειδικό Στόχο για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
Ο προγραμματισμός της ΠΠ 2021-2027 συμπίπτει με την πορεία προς ολοκλήρωση του Ε.Π. Δυτικής Ελλάδας 2014-2020, το οποίο παρουσιάζει σημαντικά αποτελέσματα με προστιθέμενη αξία από την υλοποίησή του, έχοντας παράλληλα εντοπίσει μια σειρά από προβλήματα και διδάγματα από την εμπειρία της απερχόμενης ΠΠ. Τα εν λόγω προβλήματά σχετίζονται κυρίως με μια σειρά θεσμικών, διαχειριστικών και οργανωτικών προβλημάτων που προσδιόρισαν ευρύτερα τους ρυθμούς υλοποίησης όλων των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της χώρας για το ΕΣΠΑ 2014-2020.
Το νέο Ε.Π. Δυτικής Ελλάδας 2021-2027 σχεδιάζεται ως ένα Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2021 – 2027 και εντάσσεται στο προγραμματικό πλαίσιο της περιόδου, όπως αυτό προσδιορίζεται από την έκδοση των αναμορφωμένων Κανονισμών των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) κι εξειδικεύεται από τις στρατηγικές επιλογές του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ 2021-2027) και τις οδηγίες που παρέχονται από την Εθνική Διαχειριστική Αρχή για τη διαμόρφωση των νέων Προγραμμάτων.
